YARGITAY 8.HUKUK DAİRESİ
Tarih: 21.12.2017 Esas: 2017/6542 Karar: 2017/17364
Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması Talep Edilen Davada Duruşma Açılmadan Karar Verilemez; Duruşma Açılmadan Karar Verilmesi Ancak Hukukun Cevaz Verdiği İstisnai Hallerde Mümkündür.
Özet:
Dava, evlatlık ilişkisinin kaldırılması talebine ilişkindir. Kanunun açıkça duruşma açılarak yargılama yapılmasını emrettiği hallerde dosya üzerinden karar verilemez Duruşma açılmadan karar verilmesi ancak hukukun cevaz verdiği istisnai hallerde mümkündür. Hukuki dinlenme hakkının gereği olarak, taraflar duruşmaya çağrılmadan hüküm verilememesi, iddia ve savunma hakkının kullanılmasına olanak tanınması ilkesinin doğal bir sonucudur. Açıklanan nedenlerle, davalı taraf dinlenmek ve savunması alınmak üzere usule uygun olarak davet edilmedikçe hüküm verilemez. Duruşma açılmak suretiyle yargılama yapılması gerekirken, dosya üzerinden inceleme yapılarak karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Taraflar arasında görülen davada yapılan yargılama sonunda mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup hükmün davacı C.Savcısı tarafından temyiz edilmesi üzerine, dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü.
KARAR
… 12.11.2014 tarihli davanamesi ile evlat edinen Yasemin ile evlat edinilen …. arasındaki evlatlık ilişkisinin kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiş; mahkemece duruşma açılmadan dosya üzerinden davanın reddine karar verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 317. maddesinde; davalıya tebligat yapılması gerektiği, 320/1. maddesinde ise; “Mahkeme, mümkün olan hallerde tarafları duruşmaya davet etmeden dosya üzerinden karar verir.” hükmü öngörülmüştür. Mahkemece, bu madde hükmü gözetilerek, dosya üzerinden karar verilmişse de, varılan sonucun maddenin yanlış yorumlanmasından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; anılan maddeye göre, duruşma yapmadan karar verilebilmesi için, hukuken bunun mümkün olması gerekir. Başka bir anlatımla, ancak hukukun cevaz verdiği hallerde duruşma açmadan dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları gibi) veya kanunun duruşma açılmadan dosya üzerinden karar verilmesinde hakime takdir hakkı tanındığı hallerde dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin İİK’nun 17-18. maddelerinde öngörülen şikayet davası gibi). Kanunun açıkça duruşma açılarak yargılama yapılmasını emrettiği hallerde dosya üzerinden karar verilemez.
Bilindiği üzere HMK’nun hukuki dinlenme hakkı başlıklı 27. maddesi uyarınca davanın tarafları, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup, bu hak yargılama ile ilgili bilgi sahibi olunmasını da içerir.
Hukuki dinlenme hakkının gereği olarak, taraflar duruşmaya çağrılmadan hüküm verilememesi, Anayasa’nın 36. maddesi ile düzenlenen iddia ve savunma hakkının kullanılmasına olanak tanınması ilkesinin doğal bir sonucudur. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılama hakkının da en önemli unsurudur.
Gerçekten savunma hakkını güvence altına alan T.C. Anayasası’nın 36. maddesi ile 6100 sayılı HMK’nun 27. maddesinde açıkça belirtildiği üzere, mahkemece, davalı taraf dinlenmek ve savunması alınmak üzere kanuni şekillere uygun olarak davet edilmedikçe hüküm verilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, duruşma açılmak suretiyle inceleme yapılması gerekirken, dosya üzerinden inceleme yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile şimdilik diğer yönleri incelenmeksizin hükmün HUMK’nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, taraflarca HUMK’nun 440/I. maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 21.12.2017 gününde oybirliğiyle karar verildi.