İŞ MAHKEMELERİNDE DAVA ŞARTI OLARAK ZORUNLU ARABULUCULUK
25 Ekim 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren değişiklikler ile İş Mahkemelerinde dava şartı olarak arabuluculuk kurumu getirilmiştir. İş Mahkemeleri Kanunu’na eklenen arabuluculuk hükümleri ile işçi ile işveren arasındaki ihtilafların, uzman arabulucular aracılığıyla daha hızlı, masrafsız ve gönüllü olarak çözülmesi amaçlanmıştır.
Bu yazının devamında, 01.01.2018 tarihinden itibaren İş Mahkemelerinde dava açmak isteyen işçi veya işverenin, hangi süreçlerden geçmesi gerektiği, bu süreçlerin davalara etkisi anlatılmaya çalışılacaktır.
ARABULUCULUK DAVA ŞARTI
İşçi ile işveren arasında bulunan alacak ve tazminat konulu her türlü uyuşmazlıkta (Kıdem-İhbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, genel tatil çalışma ücreti, hafta tatili çalışma ücreti, yıllık izin ücreti, kötü niyet tazminatı vb.), uyuşmazlığın kanuna, bireysel ya da toplu iş sözleşmesine dayandığına bakılmaksızın, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir.
Aynı zamanda, işe iade davası açmak isteyen işçi, işe iade davası açma süresi içerisinde arabulucuya başvurmak zorundadır.
İş kazalarından ve meslek hastalıklarından doğan maddi ve manevi tazminat davaları ile bu davalarla bağlantılı tespit, itiraz ve rücu davalarında arabulucuya başvuru şartı bulunmamaktadır.
ARABULUCUYA BAŞVURMA ŞEKLİ
Arabuluculuk dava şartı olan bir konuda dava açmak isteyen taraf, işin yapıldığı ve/veya işverenin merkezinin bulunduğu yerdeki Adliye’de bulunan Arabuluculuk Bürosu’na, Arabuluculuk bürosu bulunmayan yerlerde görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne başvurarak, kendisine ve karşı tarafa ait her türlü iletişim bilgisini, uyuşmazlık konusunu Arabuluculuk Bürosu’na bildirir.
Bu aşamadan sonra, sicile kayıtlı ve İş Hukukunda uzman olan arabuluculardan bir arabulucu, arabulucu olarak Büro tarafından seçilir.
ARABULUCUNUN ATANMASI VE TARAFLARLA İLETİŞİME GEÇMESİ
Arabuluculuk Bürosu tarafından seçilen arabulucu, 24 saat içerisinde görevlendirmeyi kabul etmesi halinde, dosya kendisine atanmaktadır.
Dosyanın kendisine atanması ile birlikte görevlendirilen arabulucu, taraflarla telefon, e-posta, faks, SMS, davet mektubu vb. yollarla iletişime geçerek, belirlenen günde tarafların katılması için arabuluculuk ilk oturum günü belirleyecektir.
Arabuluculuk Bürosu tarafından seçilen arabulucunun 24 saat içerisinde görevlendirmeyi kabul etmemesi halinde, Büro hemen başka bir arabulucuya atama yapacaktır.
İLK OTURUM TUTANAĞI VE ARABULUCULUK SÜRECİNİN BAŞLAMASI
Arabulucu tarafından belirlenen ilk oturum gününe tarafların katılması ile birlikte arabuluculuk müzakere süreci başlamış olacaktır.
İlk oturum günü, taraflara Arabuluculuk konusundan genel bilgi verildikten sonra, süreç anlatılacak, Arabuluculuk Bilgilendirme Tutanağı ve Arabuluculuk Ücret Sözleşmesi taraflarca imzalanarak, arabuluculuk görüşmelerine başlanılacaktır.
Dava şartı olan Arabuluculuk sürecinde, belirlenen ilk oturum gününe geçerli bir mazeret olmaksızın katılmayan taraf, açılacak davada kısmen veya tamamen haklı çıksa dahi, dava yargılama giderlerinin tamamından sorumlu olacaktır.
Aynı zamanda, bu taraf lehine avukatlık ücretine hükmedilmeyecektir. Her iki tarafın da toplantıya katılmaması halinde, yapılan yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılacaktır.
ARABULUCULUK ÜCRETİ
Dava şartı olan arabuluculuk sürecinde, müzakereler sonucunda tarafların anlaşmaya varmaları halinde, Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre anlaşılan rakam üzerinden belirlenecek Arabuluculuk ücreti, taraflarca eşit olarak karşılanacaktır. Bu şekilde belirlenen ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamayacaktır.
Müzakereler sonucunda tarafların anlaşmaya varamamaları halinde ise, iki saate kadar ücret Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenecektir. Müzakerelerin iki saatten fazla sürmesi ve anlaşmaya varılamaması durumunda, iki saati aşan kısım taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre belirlenir.
ARABULUCULUK MÜZAKERELERİ
İş Hukukunda Uzman Arabulucunun katılımı ile tarafların aralarında gerçekleştirdikleri müzakereler neticesinde, uyuşmazlık konusunda her iki tarafın da memnun kaldığı nihai çözüme ulaşılma hedeflenmektedir.
Böyle bir çözüme ulaşılması ile birlikte, taraflar, haklarına daha hızlı, masrafsız kavuşabilmekte, sürecin dostane yöntemle çözülmesi de dikkate alındığında, taraflar arasındaki barış duygusu sağlanarak, bu durum, kişilerin iç dünyasında da mutluluğu sağlamaktadır.
Arabuluculuk müzakerelerine taraflar, bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları ile katılma imkanı bulunmaktadır. Bununla beraber, Arabuluculuk sürecinin dostane çözümü amaçlaması ve çözülmesi gereken ihtilafın temsilciler ve/veya avukatlar arasında olmaması dikkate alındığında, mümkünse tarafların da bizzat görüşmelere katılması istenilmektedir.
Tarafları temsilen görüşmeye katılan temsilci veya avukatların, bu husustaki yetki belgelerini sunmaları ayrıca gerekecektir.
Özellikle İş Hukukundan kaynaklanan ihtilaflarda, talep edilen/edilebilecek alacak miktarının hesaplanması özel uzmanlık alanı gerektirdiğinden, bu taleplerle ilgili müzakerelere, aynı zamanda Arabuluculuk müzakere sürecini de yönetebilecek İş Hukukunda uzman avukatlar ile birlikte katılmak, tarafların haklarının eksiksiz alabilmeleri için büyük öneme sahip olmaktadır.
ARABULUCULUK ANLAŞMA/ANLAŞAMAMA TUTANAĞI
Yapılan müzakereler sonucunda anlaşmaya ulaşan taraflar ile Arabulucu, hazırlayacakları anlaşma tutanağını imzalayarak, sürecin sonuna varmış olacaklardır.
Taraflar arasında imzalanan Anlaşma Tutanağı ile ilgili Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulması durumunda, Mahkeme tarafından icra edilebilirlik şerhi verilecek ve Anlaşma Tutanağı, İlam hükmüne haiz olacaktır.
Arabuluculuk Müzakereleri sonucundan imzalanan Anlaşma Tutanağında, her iki taraf vekilinin de imzası bulunması halinde ise, bu belge için ayrıca icra edilebilirlik şerhi almaya gerek bulunmamakta, bu durumda Anlaşma Tutanağı, kendiliğinden İlam hükmüne haiz sayılmaktadır.
ANLAŞMA TUTANAĞININ İÇERİĞİ
Arabuluculuk müzakereleri sonucunda hazırlanan anlaşma tutanağı, içeriği tamamen tarafların serbest iradeleri belirlenecek anlaşma belgelerinden olacaktır.
Anlaşma belgesinde bahsi geçen alacaklar ile ilgili, taraflarca aynı konuda bir dava açılamayacak olup, böyle bir dava açılması halinde, dava reddedilecektir.
ZAMANAŞIMI/HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELERİN DURMASI
Dava şartı olan arabuluculuk sürecinde, tarafların birinin Arabuluculuk Bürosuna başvurması ile son oturum tutanağının (anlaşma/anlaşmama belgesi) düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı duracak ve hak düşürücü süreler işlemeyecektir.