İşçinin İlave Tediye Ücreti Alacağının Hesaplanmasına İlişkin Örnek Bilirkişi Raporu

İSTANBUL … İŞ MAHKEMESİ SAYIN HÂKİMLİĞİNE BİLİRKİŞİ RAPORU

ESAS NO                    : 20../…

DAVACI                    : ……..

VEKİLİ                      : Av. ……..

DAVALI                     : ……..

VEKİLİ                      : Av. …….

KONU                        : Davacı iddia ve davalı savunmaları, toplanan deliller ve dosya içeriği incelenerek, 29.11.2016 tarihli ara karar uyarınca hazırlanan bilirkişi raporudur.

• İDDİA VE TALEP

Davacı vekili, 29.09.2016 tarihli dava dilekçesi ile özetle; davacının davalı bünyesinde 16.05.2006 tarihinden itibaren çalıştığını, davacının Ağustos 2016 ayı itibariyle aldığı ücretin 2.936,54 TL olduğunu, davacının işe girdiği tarihten bu tarafa 6772 sayılı yasa gereğince ödenmesi gereken ilave tediye ücretlerinin ödenmediğini iddia ederek 5.000,00 TL ilave tediye ücretinin tahsilini istemiştir.

• SAVUNMA VE CEVAP

Davalı vekili, 14.11.2014 tarihli cevap dilekçesi ile özetle; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davalı işverenin 11.07.1956 tarih ve 6772 sayılı Kanun kapsamında işyeri olmadığını, kamu kurumu niteliğinin bulunmadığını, davalının Medeni Kanun hükümlerine göre kurulmuş bir vakıf olduğunu, özel hukuk tüzel kişisi olduğunu, 01.07.2012 tarihinden bu yana davacıya yıllık iki maaş tutarında ikramiye ödendiğini, 6772 sayılı Kanuna göre tekrar ilave tediye ücreti adı altında ikramiye ödemesinin kamu düzenine aykırı olduğunu iddia ederek davanın reddini istemiştir.

• TESPİT OLUNAN HUSUSLAR

Celp ve ibraz olunan belgeler

1. Davacı delil listesi ekinde, emsal mahkeme ve Yargıtay kararlarının, genelge ve yazıların sunulduğu,
2. Fatih SGM yazı cevabında, davacının hizmet döküm cetvelinin ve işyeri bilgilerinin gönderildiği,
3. Davalı cevap dilekçesi ekinde, 5018 sayılı Kanuna göre kamu kurumlarını gösterir cetvellerin, davalı vakfın resmi senedinin, emsal Yargıtay kararlarının, komisyon raporunun sunulduğu,
4. Davalı yazı cevabında, davacının özlük dosyasının gönderildiği tespit edilmiştir.

• HİZMET SÜRESİ

Davacı, 16.05.2006 tarihinden itibaren davalı işverenlikte çalıştığını iddia etmiştir.

Davalı, hizmet süresi yönünden beyanda bulunmamıştır.

SGK Hizmet Dökümünün incelenmesinde, davacının 16.05.2006 tarihinden itibaren 496773 işveren sicil numaralı davalı işyeri çalışanı olarak kuruma bildirildiği tespit edilmiştir.

Bu durumda, davacının hizmet süresinin başlangıcının 16.05.2006 tarihi olduğu ve iş akdinin halen devam ettiği tespit edilmiştir.

• ÜCRET

Taraflar arasında, davacının ücreti konusunda herhangi bir ihtilaf tespit edilmediğinden, davacının ücretinin tespitinde ücret bordrolarına itibar edilecektir.

• DEĞERLENDİRME VE HESAPLAMA

Dosya kapsamı tetkik edildiğinde, taraflar arasındaki ihtilafın, davacının davalı işverenden ilave tediye alacağı olup olmadığı hususlarında olduğu tespit edilmiştir.

İlave tediye ücreti alacağı yönünden:

Davacı, davalı işverenin kamu hukuku tüzel kişisi olup, davacının kamu işçisi olduğundan ilave tediyelerin davacıya ödenmesi gerektiği halde bugüne kadar herhangi bir ödeme yapılmadığını, Başbakanlık Personel ve Prensipler Müdürlüğünün 31.10.1996 tarih ve 20534 sayılı genelgesinde de SYDV’lerin kamu kurumu olarak kabul edildiğinin anlaşıldığını, hal böyleyken davacıya ilave tediye ödenmesi gerektiği halde işe başladığı tarihten bu yana bir ödeme yapılmadığını iddia etmiştir.

Davalı, davalı işverenin 11.07.1956 tarih ve 6772 sayılı Kanun kapsamında işyeri olmadığını, kamu kurumu niteliğinin bulunmadığını, davalının Medeni Kanun hükümlerine göre kurulmuş bir vakıf olduğunu, özel hukuk tüzel kişisi olduğunu, 01.07.2012 tarihinden bu yana davacıya yıllık iki maaş tutarında ikramiye ödendiğini, 6772 sayılı Kanuna göre tekrar ilave tediye ücreti adı altında ikramiye ödemesinin kamu düzenine aykırı olduğunu iddia etmiştir.

6772 sayılı Devlet Ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2’nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanunun 1. Maddesi ile “Umumi, mülhak ve hususi bütçeli dairelerle mütedavil sermayeli müesseseler, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlarla belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, 3460 ve 3659 sayılı kanunların şümulüne giren İktisadi Devlet Teşekkülleri ve diğer bilcümle kurum, banka, ortaklık ve müesseselerinde müstahdem olanlardan İş Kanununun şümulüne giren veya girmeyen yerlerde çalışmakta olan ve İş Kanununun muaddel birinci maddesindeki tarife göre işçi vasfında olan kimselere, ücret sistemleri ne olursa olsun, her yıl için birer aylık istihkakları tutarında ilave tediye yapılır.” Hükmü düzenlenmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 23.01.2012 tarih, 2011/53277 Esas 2012/1089 Karar sayılı kararı ile “İlave tediye alacağının kapsamı, yararlanacaklar, yararlanma şartları, miktarı ve ödeme zamanı 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması hakkındaki kanun ile düzenlenmiştir. Kanun 1. maddesinde devlet ve ona bağlı kurumların hangileri olduğu, ayrıca yararlanacak kişiler açıkça belirtilmiştir.

Buna göre; A. İşveren kapsamı yönünden devlete ve ona bağlı olmak üzere,

1.Genel, Katma ve Özel bütçeli daireler, 2.Sermayesi değişen kurumlar, 3.Sermayesinin yarısından fazlası devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar, 4.Belediyeler ve belediyelere bağlı kuruluşlar, 5.3460 ve 3659 sayılı kanun kapsamına giren, sermayesinin tamamı devlete ait olan veya bu sermeye ile kurulan iktisadi devlet kuruluşları, 6.Yukarda belirtilenlerden olmayan diğer kurum, banka ve ortaklıklar olarak yasada açıkça belirtilmiştir.

3460 sayılı yasa bugün itibari ile yürürlükte olan bir yasa değildir. 3659 sayılı yasa ise, banka ve devlet kurumlarında çalışan memurların aylıkları ile ilgili düzenleme getirmiş ve halen yürürlüktedir. Bu yasanın 1. maddesinde, kapsama giren kurumlar daha ayrıntılı açıklanmıştır. Bu kapsamda yukarda belirtilen kurumlarca, sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurulan kuruluşlar ve bunların aynı nispette iştirakleriyle vücut bulan kurumlar, ticaret ve sanayi odaları ve borsalar veya satın alınıp belediyelere bağlanan müesseseler de kanun kapsamına alınmıştır. Keza 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ekli cetvellerde sayılmıştır. Bu cetvellerde Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu idareleri, Özel Bütçeli İdareler, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar ve Sosyal Güvenlik Kurumlarında çalışanların kanun kapsamında olduğunun kabulü gerekir. Sonuç itibari ile kapsam bakımından, devlet tarafından yasa ve yasanın verdiği yetki ile idari işlemle kurulan ve kamusal yetki ve ayrıcalıklardan yararlanan kamu tüzel kişilikleri ve bunlara bağlı kuruşlarda iş sözleşmesi ile çalışanlara uygulanacağı görülmektedir.

İşçi yönünden kapsama gelince:

İş Kanunu kapsamına girsin girmesin, yukarda belirtilen devlet ve ona bağlı kurumlarda İş Kanunu’nun 1. maddesindeki tanıma göre işçi sayılan herkes bu alacaktan yararlanacaktır. Kanun, 4857 ve 1475 sayılı İş Kanunu’ndan önceki İş Kanunu’na atıfta bulunmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu işçi tanımına 2. madde de yer vermiştir. Buna göre “bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi” denir. O halde bir iş sözleşmesine dayanarak, yukarda belirtilen kurumlarda çalışan her işçiye ilave tediye ödemesinin yapılması gerekir.

Ödenecek ücret yönünde kapsam:

Maddenin son cümlesinde yukarda belirtilen işyerlerinde çalışan işçilere ücret sistemleri ne olursa olsun her yıl için birer aylık ücret tutarında ilave tediye ücreti ödeneceği belirtilmiştir. Devlet ve ona bağlı maden işletmelerinin yeraltında çalışan işçilere, ayrıca bir aylık ödeme dışında birer aylık daha ödemenin yapılacağı kanunun 2. maddesinde açıklanmıştır. Kanunun 3. maddesinde, işçilere her yıl için birer aylık (yeraltında çalışan işçilere her yıl için ikişer aylık) ilave tediye dışında, birer aylık ücret istihkaklarını geçmemek üzere Bakanlar Kurulu kararı ile aynı oranda bir ilave tediye ödemesi yapılabileceği belirtilmiştir. Kanunun 4. maddesine göre, ilave tediye alacağının ödeme zamanını, Bakanlar Kurulu belirler. Bakanlar Kurulunun kararı ile ilave tediye alacağı muaccel hale gelir. İlave tediye alacağına esas ücretin de ödeme yapılması kararlaştırılan tarihteki ücretin dikkate alınması gerekir. Ödeme zamanı belli taraflarca kararlaştırılmadığından, Borçlar Kanunu 101. maddesi uyarınca, temerrüt için alacaklının ihtarına gerek vardır. İlave tediye alacağı yasadan kaynaklandığından, talep halinde temerrüt tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi gerekir. Aynı madde de ilave tediye alacağının nasıl hesaplanacağı ve kesinti yapılıp yapılmayacağı belirtilmiştir. Buna göre aylık olarak bu alacağın hesaplanmasında, fazla mesai, evlilik, çocuk zamları veya primleri, ayni yardımlar, hafta ve genel tatil ücretleri gibi esas ücrete dahil olan ödemeler dikkate alınmaz. Bu düzenleme nedeni ile ilave tediye alacağının bir ay için 26 gün üzerinden hesaplanması gerekir. İlave tediye alacağından sigorta primleri kesilmez. Ancak 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı yasanın 80/c ve 105. maddeleri uyarınca ücretin eki niteliğindeki bu ödeme, 01.10.2008 tarihinden itibaren sigorta prim kesintisine tabidir. İlave tediye alacağı, ödeme tarihinde işçinin işinden ayrılmış olup olmadığına bakılmaksızın hak edilen yıl içinde o yerde veya aynı idare, teşekkül ve müesseseye ait muhtelif yerlerde geçmiş olan hizmetlerinin toplamı oranında ve son çalıştığı yerde ödenir. İşçi tam yıl çalışmamış ise, ilave tediye o yıl için kıstelyevm esasına göre hesaplanıp ödenecektir. İşçinin ilave tediye alacağına, esas olacak çalışma süresinin hesaplanmasında iş sözleşmesinin devamı müddetine rastlayan yasal ve idari izinler, hastalık izinleri, hafta tatili ile ulusal, bayram ve genel tatil günleri, çalışılmış gibi hesaba katılır.” İçtihadı benimsenmiştir.

Vakıf Resmi Senedinin incelenmesinden, davalı vakfın muhtaç kişilere sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik etmek olduğu, vakfın gelir kaynaklarının 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun 8. Maddesinde sayılan gelirler olduğu belirtilmiştir.

3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunun 8. Maddesi ile

“Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının gelirleri;

a) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan aktarılacak miktardan,

b)Mülga
c) Her nevi fitre, zekat, kurban derileri ve bağırsak yardımlarından, (bu bende göre elde edilecek nakdi ve ayni gelirin toplanması ve Türk Hava Kurumu, Türkiye Kızılay Derneği, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Diyanet Vakfı ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları arasında paylaştırılması usul ve esasları bir yönetmelik ile düzenlenir.)

d)İşletme ve iştiraklerden elde edilecek gelirlerden,

e) Diğer gelirlerden teşekkül eder.” Hükmü düzenlenmiştir.

Bu durumda, takdiri Sayın Mahkemeye ait olmak üzere, davalı vakfın yasanın verdiği yetki ile idari işlemle kurulan ve kamusal yetki ve ayrıcalıklardan yararlanan, gelirlerinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonundan aktarılan miktarla sağlanan kamu tüzel kişisi olduğu, bu sebeple davalı vakıfta çalışan davacının 6772 sayılı Kanun kapsamında olduğu ve kanun gereği yapılacak ödemelerden yararlanması gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

16/02/2014 tarih ve 2012/1 sayılı SYD Vakıfları Personelinin Norm Kadro Standartları, İş Tanımları, Nitelikleri, Özlük Hakları ve Çalışma Şartlarına İlişkin Usul ve Esasların 11’inci maddesi ile “Personele her yılın Ocak ve temmuz aylarında birer sözleşme ücret tutarında ikramiye ödenir. Ocak ve Temmuz aylarında ödenen bu ikramiyeler ilave tediye niteliğinde olup personele ayrıca ilave tediye ödemesi yapılmaz. Personele, bu ikramiyeler dışında Mütevelli Heyetince teşvik amaçlı olarak her ne ad altında olursa olsun ayni veya nakdi ödeme yapılamaz.” hükmü düzenlenmiş, 06/05/2014 tarih ve 2014/2 sayılı Fon Kurulu kararının 5.1 maddesiyle de söz konusu hüküm “Personele her yılın Ocak ve temmuz aylarında birer sözleşme ücret tutarında ikramiye ödenir. Personelin işe başlaması, işten ayrılması veya ücretsiz izinli olması durumunda 6 aylık dönem içerisinde çalışmış olduğu gün sayısına oranlamak suretiyle ikramiye ödemesi yapılır. İkramiyeler ilave tediye niteliğinde olup personele ayrıca ilave tediye ödemesi yapılmaz. Personele, bu ikramiyeler dışında Mütevelli Heyetince teşvik amaçlı olarak her ne ad altında olursa olsun ayni veya nakdi ödeme yapılamaz.” şeklinde değiştirilmiştir.

Dosyaya sunulan ücret bordrolarının incelenmesinden, davacıya 01.07.2012 tarihinden itibaren yılda iki kez ikramiye ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 15.11.2016 tarih, 2015/45604 Esas, 2016/19402 Karar sayılı kararı ile “…ilave tediye ücreti hesaplanırken, 6772 sayılı Kanun’un Ek 1 inci maddesindeki, “Bu Kanun uyarınca işçilere yapılan ilave tediyelerden ayrı olarak, her yıl için her biri bir aylık istihkakları tutarını (hafta ve genel tatil ücretleri dahil) geçmemek şartıyla toplu iş sözleşmeleri ile en çok iki ikramiye daha verilebilir.” hükmü dikkate alınmalıdır. Yani işçiye ilave tediye ödenmemekle birlikte İşyeri Personel Yönetmeliği hükümlerine göre bir süre ikramiye ödendiği anlaşıldığından bu ikramiyenin yılda 4 kez ödendiği yıllar için ilave tediye ücreti hesaplanmamalı, 4 ikramiyenin altına düşülen yıllar için aradaki fark kadar (yıllık 52 yevmiyeyi aşmamak üzere) ilave tediye hesaplanmalıdır. Hiç ikramiye ödenmeyen yıllar için ise yıllık 52 yevmiye üzerinden ilave tediye ücretine karar verilmelidir.” içtihadını benimsemiştir.

Bu durumda, hukuki değerlendirme ve takdiri Sayın Mahkemeye ait olmak üzere, davacıya yılda 4 kez ikramiye ödemesi yapılmadığının tespit edilmiş olması sebebiyle, emsal Yargıtay içtihadı doğrultusunda davacının yıllık 52 yevmiye üzerinden tediye alacağı bulunduğu kanaati ile hesaplama yapılacaktır.

Zamanaşımı itirazı yönünden:

Davalı, davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını iddia etmiştir. Bu durumda, davacının talep ettiği ilave tediye ücreti alacaklarının 5 yıllık zamanaşımı süresine tabi olması ve davanın 29.09.2016 tarihinde açılmış olması sebebiyle, davacının 29.09.2011 tarihinden önceki ilave tediye ücreti alacakları zamanaşımına uğramıştır.

• İlave tediye ücretinin ödeme zamanları:

Davacının, zamanaşımı itirazı nedeniyle talep edebileceği ve Bakanlar Kurulu kararları ile Resmi Gazetede her yıl yayınlanan ilave tediye ücreti ödeme zamanları;

• 2011 yılına ilişkin olanları 31.01.2011 ve 30.06.2011 (Bu dönem ücretlerin zamanaşımına uğramış olması sebebiyle hesaplamaya dahil edilmemiştir.),
• 2012 yılına ilişkin olanları 17.08.2012 ve 23.10.2012,
• 2013 yılına ilişkin olanları 10.10.2013 ve 24.12.2013,
• 2014 yılına ilişkin olanları 02.10.2014 ve 26.12.2014,
• 2015 yılına ilişkin olanları 30.01.2015 ve 30.06.2015,
• 2016 yılına ilişkin olanları 29.01.2016 ve 30.06.2016 (Davacının dava tarihi olan 29.09.2016 tarihine kadar olan 2016 yılındaki çalışmasının 269 gün olması sebebiyle, 2016 yılı alacağı kıstelyevm hesabına göre belirlenecektir.) olarak tespit edilmiştir.

DÖNEM

BRÜT ÜCRET

ÇALIŞILAN GÜN

BRÜT ÜCRET

SGK KESİNTİSİ

HAKEDİLEN NET ÜCRET

17.08.2012

2.199,32 TL

/

30

x

26

1.906,08 TL

285,91 TL

1.620,17 TL

23.10.2012

2.199,32 TL

/

30

x

26

1.906,08 TL

285,91 TL

1.620,17 TL

10.10.2013

2.378,64 TL

/

30

x

26

2.061,49 TL

309,22 TL

1.752,26 TL

24.12.2013

2.378,64 TL

/

30

x

26

2.061,49 TL

309,22 TL

1.752,26 TL

31.01.2014

2.577,54 TL

/

30

x

26

2.233,87 TL

335,08 TL

1.898,79 TL

30.06.2014

2.597,13 TL

/

30

x

26

2.250,85 TL

337,63 TL

1.913,22 TL

31.01.2015

2.675,06 TL

/

30

x

26

2.318,39 TL

347,76 TL

1.970,63 TL

30.06.2015

2.695,24 TL

/

30

x

26

2.335,87 TL

350,38 TL

1.985,49 TL

29.01.2016

3.018,37 TL

/

30

x

26

/

365

x

269

1.927,90 TL

289,18 TL

1.638,71 TL

30.06.2016

3.040,97 TL

/

30

x

26

/

365

x

269

1.942,33 TL

291,35 TL

1.650,98 TL

TOPLAM

20.944,34 TL

17.802,68 TL

• SONUÇ

Dosyada bulunan delillerin takdir ve değerlendirilmesi Sayın Mahkemeye ait olmak üzere, davacının, dava konusu edilen dava dilekçesindeki talepleri,

	Talep	Hesaplanan
Tediye Ücreti Alacağı	5.000,00 TL	17.802,68 TL

olarak hesaplanmış olup, Sayın Mahkemeye saygıyla sunarım.17.01.2017

Hesap Bilirkişisi

Gökmen Ergür