YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİ
Tarih: 24.03.2005 Esas: 2004 / 13374 Karar: 2005 / 3146
Yurt Dışı Hizmetlerin Borçlanılabilmesi İçin Yurda Kesin Dönüş Şart Değildir; Ancak Yaşlılık Aylığı Bağlanması Kesin Dönüş Şartına Bağlıdır.
Özet:
Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının yurt dışı hizmetlerini borçlanabilmesi için yurda kesin dönüş yapmış olmaları şart değildir. Ancak bu borçlanmaya göre yaşlılık aylığı bağlanabilmesi yurda kesin dönüş şartına bağlıdır. 3201 SK’ya göre yaşlılık aylığı bağlanma koşulları gerçekleşmişse, yurda kesin dönüşü takip eden ay başından itibaren yaşlılık aylığı bağlanması gerekir.
Davacı, fuzulen ödenen kurum alacağı 2.987.370.073.- Liranın tediye tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, taraflar avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi E.P. tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, yurt dışı hizmet borçlanması sonucu 01.10.1993 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanmış olan davalının kesin dönüş şartının yerine getirilmemesi sebebiyle, 01.10.1993 – 22.02.2000 tarihleri arasında fuzulen ödenen 2.987.370.073.- Liranın ödeme tarihlerinden itibaren yasal faiziyle istemine dair olup, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Yurt dışı hizmet borçlanması için kesin dönüşü şart kılan 3201 Sayılı Yasanın 3. maddesi Anayasa Mahkemesi’nin 12.12.2002 günlü Esas: 2000/36, Karar: 2002/198 sayılı kararı ile iptal edilmiş olduğundan, artık yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının borçlanabilmeleri için yurda kesin dönüş yapma koşulu ortadan kalkmış olup, Yüksek Mahkemenin iptal kararının elde bulunan ve kesinleşmemiş tüm davalara uygulanması gerektiği açıktır. O nedenle davalının 3201 Sayılı Yasa uyarınca yapmış bulunduğu borçlanmasının iptaline ilişkin kurum işlemi yerinde değildir.
Öbür yandan, 3201 Sayılı Yasa gereğince borçlanan Türk vatandaşlarına yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için,
a) Yurda kesin dönülmüş olması,
b) Tahakkuk ettirilen döviz borcunun tamamının ödenmiş bulunması,
c) Döviz borcunun tamamının ödenmesinden sonra yazılı istekte bulunulması koşullarının hepsinin birlikte gerçekleşmesi gerektiğine ilişkin aynı kanunun 6. maddesi hükümleri Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmemiş olup ayaktadır.
İzah edilen hukuksal gerçekler karşısında davalının borçlanma işleminin geçerliliğine karşın, sözü edilen 6. madde uyarınca yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği araştırılarak irdelenip saptanmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir. Buna göre, davalıya yurda kesin dönüşü takip eden aybaşından itibaren, 3201 Sayılı Yasaya göre borçlanması da gözetilerek yaşlılık aylığı bağlanması gereği dikkate alınarak davacı kurumun alacağı hesaplanmalıdır.
Belirtilmelidir ki davacının 2147 Sayılı Yasa uyarınca borçlanması, şayet 3201 Sayılı Yasa uyarınca yapılan borçlanma süresi değerlendirilmese bile 2147 Sayılı Yasaya göre yapılan borçlanma yaşlılık aylığı bağlanmasına yetiyorsa, 2147 Sayılı Yasa hükümlerine göre borçlanmak ve aylık bağlanmak için kesin dönüşün şart olmadığı, keza aylık bağlandıktan sonra yurt dışında çalışmaya devam edilmiş bulunulmasının aylığın kesilmesini gerektirmediğine ilişkin Yargıtay görüşü de aynen uygulanmalıdır. Bu durumda yapılacak hesaplamada, kesin dönüşü takip eden aybaşından itibaren 3201 Sayılı Yasaya göre borçlanılan gün sayıları da dahil edilerek yaşlılık aylığı miktarının yeniden belirlenmesi gerektiği gözetilmelidir.
Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmaksızın yazılı düşüncelerle davanın kabulüne karar verilmiş bulunması usule ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, 24.03.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.